Biuletyn Informacji Publicznej
Politechniki Częstochowskiej

1. Wprowadzenie

• dotyczących uzgodnienia spójności Strategii z otoczeniem regulacyjnym: polityka Unii Europejskiej, polityka krajowa, ustawa o szkolnictwie wyższym, programy finansowane z funduszy strukturalnych, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego oraz regulacje dotyczące Politechniki Częstochowskiej. Wzięto również pod uwagę dotychczas obrane kierunki rozwoju oraz dorobek uczelni w zakresie formułowania strategii rozwoju;

• dotyczących otoczenia bliższego i dalszego, w tym przede wszystkim charakterystyki zjawisk i trendów związanych z procesem globalizacji oraz kontekstem członkostwa w Unii Europejskiej

Szeroki zakres analizy jest niezbędny dla zaproponowania strategii, która odpowiadać będzie na wyzwania XXI wieku. Wyzwania związane z jednej strony z szansami rozwojowymi wynikającymi ze znaczenia wiedzy we współczesnym świecie i z drugiej strony ze wzrastającą konkurencją oraz niekorzystnymi zmianami demograficznymi. W warunkach ekonomii wiedzy rozwój gospodarczy i dobrobyt społeczeństwa jest determinowany zdolnościami krajów i regionów do wprowadzania innowacji. Sektor szkolnictwa wyższego jest integralną częścią modelu przemian, które aktualnie mają miejsce w globalnym systemie społeczno - gospodarczym. Dlatego cele dotyczące prac badawczo -rozwojowych i kształcenia kadr są postrzegane w wysoko rozwiniętych krajach jako cele o charakterze gospodarczym i społecznym. Powyższe założenie jest zgodne z podejściem przyjętym w pracach nad nowym pakietem ustaw w obszarze szkolnictwa wyższego w Polsce. Włączenie się Politechniki Częstochowskiej w nurt planowanych zmian w sektorze szkolnictwa wyższego wyraża się w całkowitej spójności obranych kierunków rozwoju z celami reformy sfery nauki dla rozwoju kraju. Przyjęte cele strategiczne zostają zatem podporządkowane głównemu celowi przygotowywanej reformy, tj. zwiększeniu konkurencyjności nauki polskiej w stosunku do nauki europejskiej i światowej poprzez stworzenie odpowiednich struktur organizacyjnych i procedur.

Strategia Rozwoju Politechniki Częstochowskiej składa się z dwóch części:

• Część pierwsza identyfikuje obszary strategiczne wpływające na funkcjonowanie uczelni, na tej podstawie sformułowane są priorytety strategiczne odnoszące się do każdego z obszarów. Obszary i priorytety strategiczne zostały usystematyzowane począwszy od najbardziej ogólnego (obszaru globalnego) do najbardziej szczegółowego (obszaru rynkowego). Przyjęty układ logiczny części pierwszej pozwala na pozycjonowanie strategii uwzględniającej aktualne wyzwania rozwojowe.

• Część trzecia stanowi kontynuacje części pierwszej poprzez wskazanie głównych celów i kierunków działań strategicznych stanowiących odpowiedź na zidentyfikowane wyzwania. Zostały one zaprezentowane w układzie trzech sfer działalności uczelni: dydaktycznej, naukowo - badawczej oraz współpracy regionalnej i międzynarodowej. Prezentowany układ podziału na ww. sfery występował najczęściej w latach poprzednich, stąd opracowanie tej części ma zapewnić możliwość porównywalności dokumentacji strategii.

I. Obszar globalny:

Jednym z ważniejszych wyzwań XXI wieku staje się zjawisko globalizacji badań naukowych w układach sieci współpracy oraz wzrastającej roli kontekstu międzynarodowego w procesie dydaktycznym. Zjawisku temu towarzyszy z drugiej strony tendencja do centralizacji badań oraz lokowania środków finansowych w działalność dużych i prestiżowych ośrodków naukowych (często jako liderów sieci badawczych). Istotnego znaczenia nabiera również internacjonalizacja kształcenia oraz wielokulturowość i globalny charakter dyfuzji wiedzy m.in. w wyniku rozwoju i powszechności narzędzi informatycznych.

(I) Priorytety strategiczne:

1. Udział w międzynarodowych sieciach badawczych

2. Umiędzynarodowienie oferty edukacyjnej

II.    Obszar europejski:

Strategie rozwoju poszczególnych szkół wyższych oraz ich jednostek należy rozpatrywać głównie na tle przemian strategicznych warunkowanych polityką Unii Europejskiej. Podstawowym kierunkiem rozwoju jest dążenie do realizacji celu sformułowanego jako Europe of Knowledge. Jednym z najważniejszych instrumentów strategicznych budowy Europy Wiedzy w odniesieniu do szkół wyższych jest Proces Boloński i założenia Strategii Lizbońskiej.
Główne obszary celów Procesu Bolońskiego dotyczą: porównywalności dyplomów, harmonizacji stopni kształcenia, punktowego systemu ocen (ECTS) oraz wdrażania europejskiego wymiaru kształcenia (m.in. poprzez wzrost mobilności studentów oraz kadry naukowo - dydaktycznej). Ponadto Komisja Europejska (w dokumencie „The Role of Universities in Europe of Knowledge") postuluje wzmocnienie aktywności szkół wyższych w zakresie: kształcenia ustawicznego oraz umiędzynarodowienia badań naukowych i procesu dydaktycznego.
W odpowiedzi na postulaty sformułowane w Strategii Lizbońskiej, większość wdrażających ją programów unijnych i całkowicie spójnych z nimi programów krajowych kładzie nacisk na działania ukierunkowane na budowanie gospodarki wiedzy. Priorytetową rolę przypisuje się działalności badawczo - rozwojowej, która ma prowadzić do wdrażania innowacji i zwiększania konkurencyjności gospodarki. Powszechnie promowana jest idea uczenia się przez całe życie, także przy zastosowaniu nowych metod i form kształcenia.

(II) Priorytety strategiczne:

1. Udział w europejskich sieciach badawczych

2. Kontynuacja dostosowań w ramach Procesu Bolońskiego

3. Europeizacja kształcenia i badań naukowych

4. Wzmocnienie powiązań między sferą nauki i gospodarki

III. Obszar krajowy i regionalny:

Strategia rozwoju uczelni wyższych i ich jednostek uzależniona jest nadal w największym stopniu od uwarunkowań krajowych i regionalnych. Podstawowym czynnikiem jest sfera regulacyjna wynikająca z systemu prawnego, w tym z ustawy o szkolnictwie wyższym oraz polityka w zakresie finansów publicznych. Nie mniej ważnym czynnikiem jest polityka państwa oraz strategie i programy, w tym szczególnie związane z wykorzystywaniem funduszy UE. W polityce państwa można zaobserwować tendencje do centralizacji wydatków publicznych na badania naukowe z dominującą rolą ośrodków o dużym potencjale oraz preferencje w stosunku do kierunków technicznych i matematyczno - przyrodniczych. Taki kierunek działania władz centralnych jest uzasadniony istotnym deficytem kadr inżynierskich na rynku pracy oraz dostrzeżoną rolą badań w dyscyplinach technicznych w tworzeniu innowacji produktowych.
Bardzo ważnym wymiarem strategicznym jest poziom regionalny i lokalny. Z uwagi na powierzoną Samorządowi Województwa rolę instytucji zarządzającej środkami strukturalnymi Unii Europejskiej strategicznym kierunkiem rozwoju musi stać się aktywna współpraca z władzami Samorządu oraz stały monitoring możliwości wykorzystywania udziału w programach regionalnych. Środki w Regionalnym Programie Operacyjnym na lata 2007 - 2013 oraz w komponencie regionalnym Programu Kapitał Ludzki zostały zaprogramowane między innymi na rozwój infrastruktury szkolnictwa wyższego i projekty w zakresie wzmocnienia kadr w regionie.
W kontekście lokalnym, wyrażającym się rolą uczelni w rozwoju Częstochowy, ważnym zagadnieniem jest otwartość na współpracę z władzami miasta oraz społecznością lokalną, w tym sferą gospodarczą.

(III) Priorytety strategiczne:

1. Udział w programach sektorowych

2. Udział w programach i inicjatywach regionalnych

3. Współpraca z innymi uczelniami w regionie

4. Współpraca z władzami województwa i miasta, organizacjami i środowiskiem lokalnym oraz w sposób szczególny ze sferą gospodarczą

IV.    Obszar rynkowy:

Zmiany demograficzne wyrażające się spadkiem liczby kandydatów na studia w najbliższych latach stanowić będą istotny czynnik warunkujący funkcjonowanie uczelni. Tendencja ta spowoduje również zaostrzenie konkurencji między ofertami kształcenia poszczególnych wydziałów i szkól wyższych z terenu województwa śląskiego i regionów ościennych. Zjawisko dotyczyć będzie zarówno systemu studiów stacjonarnych jak i niestacjonarnych. Należy spodziewać się, iż coraz większe znaczenie będzie miała wysoka jakość procesu dydaktycznego, wyrażająca się m.in. poprzez internacjonalizację i dostosowanie do oczekiwań rynku pracy oraz jakość pracy administracji uczelni wyrażająca się m.in. poprzez obsługę studentów.
Ponadto finansowanie projektów badawczych z środków publicznych (np. w postaci grantów) jest i będzie w coraz większym stopniu podlegało regułom rynkowym, gdzie decydujące znaczenie przyznawane jest praktycznej społecznie i gospodarczo użyteczności wyników prac badawczych. Jednocześnie dynamika i jakość rozwoju naukowego w coraz większym stopniu zależeć będzie od możliwości bezpośredniej konfrontacji z osiągnięciami nauki światowej, co wiąże się z ułatwianiem dostępności do źródeł informacji (wiodące czasopisma o zasięgu światowym, bazy internetowe itp.) oraz inwestycjami w zwiększenie mobilności kadry naukowej.

(IV) Priorytety strategiczne:

1. Antycypacja trendów rozwoju rynku pracy i dostosowywanie oferty kształcenia

2. Poprawa jakości procesu dydaktycznego

3. Poprawa jakości procesu obsługi studentów

4. Rozwój badań i awansu zawodowego kadr naukowych Politechniki

Uszczegółowienie działań uczelni w zakresie realizacji strategii zostało przedstawione poniżej, zgodnie ze zidentyfikowanymi powyżej obszarami i priorytetami strategicznymi.
 

1. Główne kierunki działań strategicznych:

• Rozwój badań i awansu zawodowego kadr naukowych

• Udział w międzynarodowych sieciach badawczych

• Europeizacja kształcenia i badań naukowych

• Kontynuacja dostosowań i standaryzacji w ramach Procesu Bolońskiego

• Poprawa jakości procesu dydaktycznego

• Wzbogacenie oferty edukacyjnej poprzez realizację kierunków kształcenia zamawianych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz nowych kierunków studiów w ramach projektu „Plan Rozwoju Politechniki Częstochowskiej.

• Dostosowanie oferty kształcenia i kwalifikacji absolwentów do potrzeb zmieniającego się popytu na rynku pracy

• Poprawa jakości obsługi studentów

• Udział w programach i projektach finansowanych środkami z budżetu Unii Europejskiej

• Udział w programach i inicjatywach regionalnych we współpracy z Samorządem Województwa Śląskiego

• Współpraca z Samorządem Miasta Częstochowy i środowiskiem lokalnym, w sposób szczególny ze sferą gospodarczą

2. Cele i działania strategiczne w sferze działalności dydaktycznej

• Opracowanie nowej polityki naboru na studia pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia oraz zracjonalizowanie procesu tego naboru.

• Szybkie dostosowywanie się do zmian zachodzących na rynku edukacyjnym, które charakteryzują się narastającą rywalizacją i konkurencyjnością uczelni poprzez weryfikacje programów studiów oraz rozszerzanie oferty edukacyjnej - dynamiczny przyrost liczby studiów podyplomowych, w tym także dedykowanych dla wybranych sektorów.

• Prowadzanie zajęć wyrównawczych i fakultatywnych z matematyki i fizyki (także w szkołach średnich miasta i regionu) w celu pozyskania większej ilości studentów.

• Pełne wdrożenia na poziomie uczelni trójstopniowego modelu studiowania opartego o europejską i krajową ramową strukturę kwalifikacji, połączonego z zapewnieniem wysokiej jakości kształcenia.

• Wdrożenie na poziomie uczelni standardów i zaleceń dotyczących dbałości o jakość kształcenia, w tym stworzenie wewnętrznego systemu zapewnienia jakości.

• Umiędzynarodowienie studiów poprzez przygotowanie programów nauczania w językach obcych, we współpracy z zagranicznymi uniwersytetami i z czołowymi firmami, ewentualnie w formie podwójnego dyplomowania.

• Rozszerzenie i zwiększenie atrakcyjności oferty edukacyjnej poprzez rozwój kształcenia w języku angielskim oraz w formie e-learningu.

• Uruchomienie studiów w Ośrodku Kształcenia Międzynarodowego (EFE)

• Realizacja studiów obcojęzycznych z udziałem zagranicznych wykładowców oraz działania w zakresie pozyskania praktyk w czołowych firmach krajowych i europejskich.

• Zwiększenie liczby pracowników naukowo - dydaktycznych uczestniczących w wymianie kadry z zagranicznymi ośrodkami akademickimi.

• Partnerska współpraca z samorządem studenckim, organizacjami studenckimi i kołami naukowymi w zakresie tworzenia nowych form w zakresie organizacji czasu wolnego i wypoczynku studentów, jak również ich udziału w pracach badawczych.

• Stały monitoring zmian na rynku pracy oraz analiza oferty dydaktycznej jednostek konkurencyjnych.

• Prowadzenie analiz trendów rozwoju rynku pracy oraz oferty dydaktycznej w krajach Unii Europejskiej.

• Wzbogacenie oferty kształcenia na studiach podyplomowych, z uwzględnieniem możliwości finansowania z Europejskiego Funduszu Społecznego.

• Zwiększenie koordynacji i synergii procesu dydaktycznego realizowanego przez poszczególne jednostki w wyniku prac i uzgodnień organów kolegialnych uczelni.

• Stałe zwiększanie w procesie dydaktycznym roli praktycznego przygotowania studentów do potrzeb rynku pracy m.in. poprzez organizacje spotkań z praktykami gospodarczymi, wizyt studialnych w zakładach pracy oraz praktyk i staży.

• Stopniowe wdrażanie systemu umieszczania materiałów dydaktycznych w Internecie przez poszczególne jednostki organizacyjne uczelni, np. w oparciu o platformy tematyczne bądź przedmiotowe.

• Zwiększenie roli oraz wypracowanie odpowiedniej metodyki oceny jakości kształcenia nauczycieli akademickich przez studentów.

• Poszerzanie bazy materialnej służącej procesom dydaktycznym, szczególnie w zakresie organizacji i wyposażenia laboratoriów przedmiotowych.

• Ciągłe uzupełnianie księgozbioru biblioteki uczelnianej.

• Stała dbałość o zachowanie wysokich standardów akademickich przez kadrę dydaktyczną.

• Unowocześnienie bazy lokalowej i wyposażenia dziekanatów, szczególnie studiów stacjonarnych.

• Stale rozszerzanie usług on-line dla studentów, docelowo stworzenie platformy internetowej o charakterze wirtualnego dziekanatu.

• Zwiększenie intensywności nadzoru nad pracą poszczególnych komórek administracji uczelni, szczególnie w zakresie obsługi studentów.

• Usprawnienie procesu obiegu dokumentów.

3. Cele i działania strategiczne w sferze działalności naukowo - badawczej i rozwoju kadry naukowej

• Rozbudowa i modernizacja infrastruktury uczelni.

• Rozwój własnej infrastruktury badawczej oraz aktywność w zakresie tworzenia centrów i sieci naukowych we współpracy z partnerami krajowymi i zagranicznymi.

• Rozwój potencjału naukowo - dydaktycznego poprzez unowocześnianie bazy laboratoryjnej.

• Przygotowanie planów i podjęcie starań o pozyskanie środków inwestycyjnych na nadbudowę Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Informatyki oraz budowę obiektu sportowego.

• Podjęcie działań służących poprawie oceny parametrycznej Wydziałów Politechniki Częstochowskiej, które posiadają niższe oceny.

• Uzyskiwanie kolejnych praw do nadawania stopnia doktora, dających możliwość ubiegania się o miano uniwersytetu technicznego.

• Uzupełnianie stanu kadry samodzielnej dla uprawnień do nadawania stopni naukowych, zwłaszcza pod kątem uzyskiwania tytułu profesora i stopnia doktora habilitowanego.

• Zabezpieczenie stanu kadrowego pracowników samodzielnych wspierających uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego w perspektywie czasowej 3-5 lat oraz zabieganie o uzyskanie praw doktoryzowania w nowych dyscyplinach.

• Zapewnienie priorytetowego wsparcia merytorycznego, finansowego i organizacyjnego dla działań pracowników zmierzających do uzyskania kolejnego szczebla naukowego awansu zawodowego: tytułu profesora, stopnia doktora habilitowanego i doktora, szczególnie w zakresie dziedzin niezbędnych dla dalszego rozwoju uczelni.

• Wspieranie procesów dzielenia się wiedzą, informacjami i osiągnięciami naukowymi wśród pracowników Wydziałów, np. poprzez cykliczne seminaria i tematyczne panele dyskusyjne o charakterze interdyscyplinarnym.

• Wspieranie mobilności kadry naukowej i nawiązywanie współpracy z ośrodkami europejskimi, zarówno z Europy Zachodniej i Centralnej, jak również Europy Wschodniej oraz krajów kandydujących do UE.

• Zachęcanie uzdolnionych studentów do podejmowania studiów doktoranckich i wykonywania prac doktorskich, odbywania staży i praktyk zagranicznych w perspektywie rozwoju kadr uczelni.

• Utworzenie grupy pracowników naukowych specjalizujących się w zdobywaniu środków na badania, zarządzania dużymi grantami oraz komercjalizacją wyników prac badawczo - rozwojowych zgodnie z możliwościami jakie stwarzają programy międzynarodowe.

• Uproszczenie procedur dotyczących prowadzenia prac naukowo - badawczych, zapewnienie fachowej obsługi administracyjnej i pomocy prawnej. Wprowadzenie systemu motywacyjnego dla pracowników uzyskujących środki finansowe na prowadzenie prac badawczych.

• Stale wspieranie aktywności oraz mobilizacja jednostek organizacyjnych uczelni i zespołów badawczych do przygotowywania projektów badawczych finansowanych ze źródeł zewnętrznych.

• Zwiększenie ilości projektów badawczych realizowanych przez jednostki organizacyjne uczelni w ramach Programów Ramowych.

• Rozwój współpracy z zakładami przemysłowymi i instytucjami w zakresie wdrażania wyników badań, patentów i innowacji zgodnie z priorytetowymi założeniami Strategii Lizbońskiej, Narodowej Strategii Spójności na lata 2007 - 2013 oraz Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka.

• Intensyfikacja kształcenia na studiach II i III stopnia w zakresie przedsiębiorczości, transferu technologii oraz komercjalizacji własnych osiągnięć badawczych. Integracja tematyki badawczej w skali uczelni w ramach kierunków wiodących uchwalonych przez Senat.

• FRKN - wspomaganie druku prac habilitacyjnych i wydawnictw monograficznych. Utrzymanie ciągłości w organizacji cyklicznych konferencji o zasięgu krajowym i międzynarodowym.

• Racjonalne wykorzystanie środków przeznaczonych na badania statutowe na poszczególnych wydziałach.

• Pozyskiwanie środków na granty badawcze i aparaturowe z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

• Publikowanie wyników badań własnych w punktowanych wydawnictwach krajowych i zagranicznych.

• Priorytetowe wsparcie dla projektów badawczych, których wynikiem będą publikacje w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej.

• Promocja prac badawczych na arenie międzynarodowej poprzez wspieranie udziału w konferencjach i projektach międzynarodowych oraz publikacje o zasięgu światowym. Podniesienie rangi naukowej oraz szerszej promocji wydawnictw Politechniki Częstochowskiej: monografii, czasopism, materiałów dotyczących oferty naukowo-badawczej.

• Kontynuacja współpracy z ośrodkami uniwersyteckimi w Europie w celu przygotowywania projektów badawczych o zasięgu europejskim i budowy konsorcjów projektowych.

4)    Cele i działania strategiczne w sferze rozwoju oraz współpracy regionalnej i międzynarodowej

• Rozwój współpracy międzynarodowej oraz propagowanie europejskiej i światowej przestrzeni badawczej i edukacyjnej poprzez internacjonalizację kształcenia i badań naukowych oraz wspieranie, koordynowanie i nadzorowanie projektów inwestycyjnych, badawczych i edukacyjnych finansowanych ze środków krajowych i zagranicznych, głównie z budżetu Unii Europejskiej.

• Zwiększenie aktywności uczelni w aplikowaniu o środki strukturalne poprzez systematyczne składanie wniosków w ramach programów operacyjnych na lata 2007 -2013 w odpowiedzi na zgłaszane potrzeby Politechniki.

• Opracowanie i wdrożenie systemu zarządzania projektami Unii Europejskiej oraz przygotowanie kadry naukowej i administracyjnej do zarządzania tego typu projektami w jednostkach organizacyjnych uczelni.

• Prowadzenie polityki informacyjnej adresowanej do pracowników i studentów na temat międzynarodowych programów i grantów badawczych.

• Aktywizacja wymiany międzynarodowej pracowników naukowych i studentów Politechniki w celu zwiększenia sprawności naukowo - badawczej uczelni, a szczególnie jej dostosowania do standardów europejskich i szerszej współpracy z przemysłem.

• Zwiększenie liczby studentów zagranicznych i profesorów wizytujących w Politechnice Częstochowskiej.

• Wspieranie organizacji studenckich w aplikowaniu o środki zagraniczne na realizację projektów w obszarze ich aktywności, szczególnie promujących mobilność międzynarodową studentów.

• Prezentowanie oferty stypendialnej dla pracowników uczelni i studentów, zachęcanie do udziału w seminariach i konferencjach zagranicznych, stażach naukowych i praktykach zagranicznych oraz rozwijanie współpracy z krajowymi, europejskimi i światowymi uczelniami w zakresie doskonalenia kształcenia i realizacji badań naukowych.

• Promocja potencjału naukowo - badawczego i dydaktycznego uczelni skierowana do szkół ponadgimnazjalnych, przedsiębiorstw, jednostek samorządowych, instytucji otoczenia biznesu i pozostałych interesariuszy Politechniki.

• Współpraca z władzami samorządowymi, samorządem gospodarczym, organizacjami otoczenia biznesu, instytucjami rynku pracy i instytucjami rozwoju regionalnego w zakresie wspólnych działań i projektów na rzecz rozwoju Miasta Częstochowy oraz kształcenia studentów zgodnie z oczekiwaniami pracodawców.

• Współdziałanie z władzami samorządowymi Miasta Częstochowy w zakresie komercjalizacji wyników badań z wykorzystaniem Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości i Częstochowskiego Parku Przemysłowo - Technologicznego.

• Współpraca z Samorządem Województwa w opracowywaniu i wdrażaniu założeń strategicznych regionu, szczególnie Strategii Rozwoju Regionalnego oraz Regionalnej Strategii Innowacji.

2. Nawiązywanie i utrzymywanie współpracy z instytucjami zarządzającymi programami rozwojowymi poziomie województwa śląskiego.